Το ελαιόλαδο αποτελεί ένα από τα κύρια συστατικά της μεσογειακής διατροφής και έναν αληθινό θησαυρό για το τραπέζι μας. Είναι απαραίτητο για την καλή λειτουργία του οργανισμού μας και μάς γεμίζει με θρέψη, νοστιμεύοντας, ταυτόχρονα, κάθε πιάτο στο οποίο το προσθέτουμε. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που αποτελεί ένα από τα πιο ευπώλητα, εξαγώγιμα προϊόντα της ελληνικής γης και έναν μεγάλο παράγοντα στην ευημερία της γεωργίας στην χώρα μας.
Παρόλα αυτά, ενώ κατέχει τόσο ξεχωριστή θέση στη ζωή και στο τραπέζι των ανθρώπων, συχνά ακούγονται για αυτό «αλήθειες» που, οι περισσότεροι, είτε δεν κατανοούν τη σημασία τους, είτε δεν μπορούν να τις ερμηνεύσουν.
Ας δούμε λοιπόν, μαζί, συγκεντρωμένα, όλα όσα θα ήθελες να γνωρίζεις για το ελαιόλαδο!
1. Τι σημαίνει εξαιρετικό, παρθένο ελαιόλαδο;
Ως «παρθένο» ελαιόλαδο ορίζεται το ελαιόλαδο που έχει παραχθεί μόνο με φυσικές και μηχανικές διαδικασίες. Έχει τέλειο άρωμα και γεύση, ελεύθερη οξύτητα, όχι μεγαλύτερη από 0,8% και κατέχει όλα τα χαρακτηριστικά που ορίζονται στον κανονισμό 2568/91 της ΕΟΚ.
2. Με ποια κριτήρια αξιολογείται το ελαιόλαδο;
Το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου (IOOC) αξιολογεί το ελαιόλαδο βάσει τριών παραγόντων: Οξύτητα, οξείδωση και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά (γεύση, οσμή, κλπ).
3. Γιατί οξειδώνεται το ελαιόλαδο;
Η οξείδωση κάνει την εμφάνιση της όταν το ελαιόλαδο ταγγίζει. Αυτό είναι, συνήθως, αποτέλεσμα της έκθεσής του σε ακατάλληλες συνθήκες, αμέσως μετά την παραγωγή του στο ελαιοτριβείο.
4. Τι πρέπει να προσέχω στο χρώμα του ελαιόλαδου;
Κυριολεκτικά τίποτα. Το χρώμα δεν παίζει κανέναν ρόλο στην ποιότητα του εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου, προσδιορίζεται, όμως, από το εκάστοτε χρώμα του καρπού κατά την περίοδο της συγκομιδής. Έτσι, στην περίπτωση που π.χ. το ελαιόλαδο που αγόρασες είναι πράσινο, είναι πιθανότερο ο καρπός να έχει μαζευτεί από το δέντρο ενώ ήταν ακόμα άγουρος. Από την άλλη μεριά, εάν το ελαιόλαδο είναι κίτρινο, ο καρπός συγκεντρώθηκε όταν, πιθανότατα, ήταν αρκετά ώριμος για να «εγκαταλείψει» το δέντρο.
5. Υπάρχει κάποια ποικιλία ελιάς, που βγάζει καλύτερο λάδι;
Σε όποιον και να απευθύνεις αυτή την ερώτηση, σίγουρα θα μιλήσει για τις ποικιλίες της περιοχής του. Ωστόσο, τον πρώτο ρόλο στο ποιοτικό ελαιόλαδο δεν τον κατέχουν οι ποικιλίες, αλλά η εφαρμογή ορθών πρακτικών στην καλλιέργεια, στη συγκομιδή, στο ελαιοτριβείο, στην αποθήκευση και στην τυποποίηση του πρoϊόντος. Αυτά είναι τα στάδια που κάνουν τη διαφορά και ξεχωρίζουν το καλό ελαιόλαδο από ένα άλλο, μέτριας ποιότητας. Όταν ακολουθούνται με ευλάβεια οι σωστές διαδικασίες, τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά και συνήθως, έπωνται διεθνή βραβεία και διακρίσεις.
6. Ποιες οι διαφορές φυσικών και χημικών χαρακτηριστικών;
Το ακατέργαστο παρθένο ελαιόλαδο είναι ένα μείγμα διάφορων συστατικών. Αυτά μπορούν να διακριθούν σε τρείς κατηγορίες: Γλυκερίδια, λιποδιαλυτές ουσίες και υδατοδιαλυτές ουσίες. Επίσης μπορούν να διακριθούν σε σαπωνοποιούμενα και μη σαπωνοποιούμενα συστατικά. Τα γλυκερίδια, τα οποία είναι και σαπωνοποιούμενα συστατικά, είναι κυρίως τριγλυκερίδια, δηλαδή εστέρες της γλυκερίνης με λιπαρά οξέα. Τα τελευταία είναι κυρίως τα: ελαϊκό, παλμιτελαϊκό, λινελαϊκό, στεατικό και παλμιτικό. Τα τρία πρώτα είναι ακόρεστα λιπαρά οξέα, και τα άλλα δύο κεκορεσμένα.
7. Ποιος είναι ο μέσος χρόνος ζωής ενός ελαιόλαδου;
Η διάθεση του ελαιολάδου γίνεται κατά προτίμηση έως 18 μήνες από την ημερομηνία τυποποίησης, με τον όρο πώς καθ’ όλη τη χρονική αυτή διάρκεια, το λάδι παραμένει εξαιρετικά παρθένο, όπως ορίζεται από τη νομοθεσία.
8. Που παράγεται (και καταναλώνεται) το περισσότερο ελαιόλαδο;
Οι μεσογειακές χώρες είναι από τους σημαντικότερους παραγωγούς ελαιολάδου στον κόσμο, με την Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα να παράγουν τις μεγαλύτερες ποσότητες, ενώ η χώρα μας κατέχει, με διαφορά, την πρώτη θέση στη μεγαλύτερη κατανάλωση ελαιόλαδου ανά κεφαλή, διεθνώς.
9. Πότε είναι καλύτερο να προσθέτουμε το ελαιόλαδο, πριν ή μετά το μαγείρεμα;
Λόγω των φυσικών του αντιοξειδωτικών ουσιών, αλλά και της υψηλής περιεκτικότητάς του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, το ελαιόλαδο αντιστέκεται στην οξείδωση σε υψηλές θερμοκρασίες. Παρ’ όλα αυτά, είναι προτιμότερο το λάδι να προστίθεται στο τέλος του μαγειρέματος, έτσι ώστε τα πολύτιμα συστατικά του, η γεύση, αλλά και το άρωμά του, να παραμένουν ανεπηρέαστα.
10. Πόσο ελαιόλαδο πρέπει να καταναλώνει ο μέσος ενήλικας ανά ημέρα;
Μια κουταλιά της σούπας ελαιόλαδο αντιστοιχεί σε 120 θερμίδες και 14 γρ. λίπους, με 11γρ. μονοακόρεστου λίπους. Μια ισορροπημένη διατροφή «απαιτεί» το 30% των θερμίδων που προσλαμβάνουμε ανά ημέρα να προέρχεται από λίπη. Από αυτό το ποσοστό, λοιπόν, το 10% είναι καλό να προέρχεται από το ελαιόλαδο. Πιο απλά, ένα άτομο που χρειάζεται 2000 θερμίδες/ημέρα, θα πρέπει να καταναλώνει περίπου 4,5 κουταλάκια ελαιόλαδο την ημέρα. Οι συγκεκριμένες πληροφορίες, φυσικά, παραμένουν ενδεικτικές και δεν αποτελούν εξατομικευμένη διατροφική καθοδήγηση. Για να ξέρετε τι ταιριάζει στο δικό σας διατροφικό πρόγραμμα, είναι απαραίτητο να απευθυνθείτε στον ιατρό σας.
Συνοψίζοντας, είναι απαραίτητο να ενημερωνόμαστε επαρκώς, για όλα όσα βάζουμε στο τραπέζι μας καθημερινά και να μην επαναυόμαστε σε σχέση με τις τροφές που καταναλώνουμε. Μόνο μέσω της έρευνας και της αναζήτησης, μπορούμε να κατανοήσουμε το «ταξίδι» της κάθε τροφής ξεχωριστά, μέχρι τη στιγμή που φτάνει στο πιάτο μας και να είμαστε σε θέση να επιλέξουμε το έαν επιθυμούμε να την καταναλώσουμε ή όχι!
